Đèn huỳnh quang là gì? Đèn huỳnh quang ngày nay vẫn còn đang được sử dụng phổ biến trong các gia đình, công trình, xí nghiệp…Tìm hiểu về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của loại bóng đèn huỳnh quang…..

Đèn huỳnh quang là gì?

Đèn huỳnh quang có tên tiếng anh là fluorescent lamp; còn gọi là đèn ống huỳnh quang hay bóng tuýp thủy tinh. Trải qua lịch sử nghiên cứu của nhiều nhà khoa học khác nhau, phiên bản đèn ống huỳnh quang được phát triển và đánh dấu bởi Peter Cooper Hewitt, phát minh của ông được cấp bằng sáng chế năm 1901.

Đèn của Hewitt phát sáng khi có dòng điện chạy qua hơi thủy ngân ở áp suất thấp. Ở thời điểm đó đèn hơi thủy ngân này có hiệu suất tốt hơn nhiều so với đèn sợi đốt; tuy nhiên nó vẫn có hạn chế so ánh sáng xanh lục phát ra. Đèn được dùng phổ biến từ 1939 đến nay và đang dần được thay thế bởi bóng đèn led do những hạn chế của nó.

Thông số kỹ thuật đèn ống huỳnh quang phổ biến sử dụng hiện nay:

Bóng đèn huỳnh quang hiện nay được phân thành 3 loại là đèn ống huỳnh quang T8, T12 và đèn ống huỳnh quang T5. Sự khác nhau giữa T5, T8 & T12 là ở kích thước của đèn, đèn T5 sẽ có đường kính nhỏ hơn đèn T8. Theo quy ước quốc tế:

Bóng đèn huỳnh quang T5 có đường kính 5/8 inch = 1,5875cm

Bóng đèn huỳnh quang T8 có đường kính 1inch = 2,54cm

Bóng đèn huỳnh quang T12 có đường kính 1 + 1/2 inch = 3,81 cm

Các loại bóng đèn huỳnh quang trên thị trường hiện nay thường sẽ sử dụng loại T8. Lý do, hiệu suất phát quang của bóng đèn T8 cao hơn bóng đèn T12. Bóng đèn huỳnh quang T12 hiện đã không còn sản xuất trên thị trường.

Về chiều dài: Chiều dài của bóng đèn huỳnh quang được thiết kế theo tiêu chuẩn quốc tế 30cm, 60cm, 120cm, 240cm. Điều này giúp cho người tiêu dùng dễ dàng phân biệt và chọn lựa chủng loại đèn thay thế. Trong gia đình hiện nay sử dụng bóng đèn huỳnh quang 1m2 hay còn gọi “đèn tuýp thước hai” với công suất 36W chuẩn cho đèn. Ngoài ra còn có bóng đèn huỳnh quang 60cm hay “đèn tuýp sáu tất” với công suất 18W.

Đèn huỳnh quang T5 với kích thước bóng nhỏ hơn, được sử dụng trong các ứng dụng cần phạm vi chiếu sáng nhỏ hẹp hơn như: hắt trần thạch cao, kệ tủ hay kệ tivi.So sánh về hiệu suất phát sáng ở cùng mức công suất thì đèn T5 (99Lm/W) lớn hơn đèn T8 (90Lm/W). Do vậy sử dụng đèn T5 tiết kiệm điện hơn so với T8.

Cấu tạo bóng đèn huỳnh quang:

So với đèn sợi đốt, bóng đèn huỳnh quang ngày nay được cấu tạo từ 3 phần tử để có thể phát sáng: (1) điện cực, (2) khí và (3) bột huỳnh quang. Cả 3 phần tử này đều đặt bên trong bóng thủy tinh có áp suất thấp.

Điện cực: được dùng để phát điện tử. Loại điện cực hiện nay dùng điện cực từ dây Volfram quấn xoắn chúng phát xạ điện tử khi được nung nóng đến khoảng 900oC. 2 đầu điện cực này được nối với mạch điện xoay chiều.

Khí: Một lượng nhỏ thủy ngân được cho vào ống bóng đèn huỳnh quang, sau đó được hút chân không ở áp suất thấp. Dòng điện qua hơi thủy ngân này khiến chúng bức xạ và tạo ra ánh sáng tím có bước sóng 253.7nm. Áp suất hơi thủy ngân được duy trì ổn định bên trong bởi bóng thủy tinh; và được giữ ổn định trong suốt quá trình phát sáng. Ngoài ra người ta cũng bơm thêm vào đèn 1 số khí trơ khác; thường dùng khí argon và argon-neon làm tăng độ bền của điện cực.

Lớp bột huỳnh quang có tác dụng gì?:

Lớp bột huỳnh quang hay phosphor là một hợp chất hóa học được quét bên trong thành ống. Bức xạ tím do điện cực và hơi thủy ngân phát ra tác động vào lớp bột huỳnh quang; tạo nên ánh sáng với bước sóng nằm trong vùng nhìn thấy được. Tùy thuộc vào hỗn hợp phosphor, các nhà sản xuất có thể thay đổi màu ánh sáng hoặc phổ của đèn.